Balnuaran of Clava

Op een achttal kilometer ten oosten van Inverness ligt het laat-neolithische grafcomplex van Clava.

Detail infopaneel Balnuaran of Clava

Het grafkomplex werd op een landbouwveld nabij de rivier Nairn aangelegd, tussen 2300 en 2000 vC. Oorspronkelijk waren er vijf graven, waarvan nu nog twee ganggraven en een ringgraf resteren.
De graven van "Balnuaran of Clava" dienen als voorbeeld voor het graftype "Clava Cairn".

De site werd in de jaren 90 van de 20ste eeuw onderzocht door Professor Richard Bradley en zijn team van de Reading University. Het onderzoek heeft aangetoond dat de site een duizendtal jaar later hergebruikt werd.

Noordoostelijk ganggraf

De kamer van deze cairn had oorspronkelijk een 3,5 meter hoog gewelfd dak, gemaakt van overlappende stenen. 
Een zeer lage gang leidde naar de kamer. De ingang is gericht op de midwinterzonnewende, zodat op de kortste dag van het jaar de kamer belicht werd.

Noordoostelijk ganggraf - Clava

Een ring van stenen omsluit de cairn. Opvallend is dat de hoogte van de kransstenen en de ringstenen oploopt in de richting van midwinterzon. De hoogste ringsteen wijst de midwinterzon aan.

Verschillende soorten stenen zorgen voor een variatie in kleur (zie onderstaand schema). De kleuren hadden blijkbaar een symbolische betekenis, de stenen werden niet willekeurig geplaatst. Professor Bradley ontdekte dat de witgekleurde stenen oostwaarts gericht staan en het licht van de opkomende zon opvangen, terwijl de rode stenen het licht van de zonsondergang opvangen.

Noordoostelijk ganggraf - Clava (Detail infopaneel Historic Scotland)

De ingang van het noordoostelijke graf

De ingang van het noordoostelijke graf (van binnenuit gezien)

Centrale ringgraf

Dit graf verschilt qua concept van de andere. In het midden van de cairn is een cirkelvormige opening die niet afgedekt was. Er leidt geen gang naar deze opening, de cairn is niet doorbroken. Bij de restauratie in de jaren 1950 werden resten van verbrande beenderen gevonden.

Het centrale ringgraf - Clava

Mogelijk was dit geen graf maar een plaats waar begrafenisrituelen plaatsgrepen.
Het centrale ringgraf ligt niet in lijn met de twee andere graven, het belemmert dus niet het zicht tussen de ganggraven.

Zuidwestelijke ganggraf

Deze cairn gelijkt sterk op de noordoostelijke cairn. De ingang is eveneens op de midwinterzonnewende gericht.

Zuidwestelijke ganggraf - Clava

Zuidwestelijke ganggraf - Clava (Detail infopaneel Historic Scotland)

De ingang van het zuidwestelijke ganggraf

Functie van Clava

Sommige onderzoekers beschouwen Clava als een begraafplaats voor een kleine elite. Ze baseren zich hier op het feit dat er slechts weinig menselijke resten werden gevonden in de cairns.

Het is echter niet noodzakelijk om de cairns als echte graven te zien. Het complex kon evengoed een rituele overgangsplaats voor de doden zijn geweest. Mogelijk werden er slechts bepaalde beenderen van de overledenen gecremeerd en tijdelijk opgeborgen in de cairns, tot midwinter wanneer het licht van de zonnewende zorgde voor de overgang van de ziel. Hierna werden mogelijk de "ontzielde" resten verwijderd om ze elders aan de aarde terug te geven.
Hierbij zijn er overeenkomsten met Newgrange in Ierland, eveneens op de midwinterzon gericht. De spiralen van Newgrange brengt men in verband met het idee van continuïteit en reïncarnatie. Ook de midwinterzonnewende staat  symbool voor reïncarnatie, de wedergeboorte. In Clava neemt de zon een belangrijke plaats in, de zon kwam er tijdens midwinter letterlijk tot bij de doden.

Andere monumenten nabij Invernes

Het "Balnuaran of Clava" behoort tot een groep van 26 cairns gelegen in de buurt van Inverness. De groep omvat 15 ganggraven en 11 ringgraven. Het merendeel van deze monumenten zijn niet publiekelijk toegankelijk.

De "Clava-groep" onderscheidt zich van de andere Britse cairns door de aard van de kransstenen en door de aanwezigheid van een omringende steencirkel. Typerend is dat de kransstenen en de ringstenen in grootte variëren, steeds in hoogte oplopend in zuidwestelijke richting, de richting van de midwinterzonsopkomst.

Gebruikte informatiebronnen:

 - Infopanelen Historic Scotland te Clava
 - "A Visitors' Guide to Balnuaran of Clava" - Historic Scotland
 - Website Archeology www.archaeology.co.uk/specials/the-timeline-of-britain/clava.htm

'Terug naar boven'   - Camster (= volgende pagina)